Muziek van een digitale bron die niet van analoog te onderscheiden is. Het digitale walhalla?
Is de DSD DAC technologie de heilige graal voor een echt analoge sound uit een ‘vertaal machine’. Wijlen John Cruyff had zijn antwoord al klaar voordat we ook nog maar zijn begonnen zijn: Geweldig allemaal deze ontwikkelingen. Maar onthoud mannen en vrouwtje: 'Elk voordeel hep wel zun nadeel’.
Reeds vanaf het moment dat de CD verscheen, midden jaren tachtig, is de industrie zoekende naar ‘een meer analoge weergave’. Betere DAC’s, up-samplen, dikke voedingen, betere/dure interlinks, en wat dies meer zij. Nu, anno 2024, zijn we nog steeds niet daar waar we zouden willen zijn. Analoog klinkt nog steeds prettiger aan onze oren dan nullen en enen.
Maar de tijd staat niet stil, en kijkt wie daar om de hoek komt gelopen: George Stolk. George heeft wellicht het antwoord op de ontbrekende ‘analoge schakel’ in ‘the digital chain’, de Pure DSD DAC.
Nu ben ik feitelijk niet technisch, maar slechts een luisterende en denkende hifi consument met veel ervaring. De presentatie van George was dan ook te technische voor mij. De taal die ik machtig ben is Duits, Engels en Jip én Janneke taal. Wat heb ik, en hopelijk meerderen, dan begrepen van de presentatie van Jeroen?
Sorry als hier in fout in zit, maar dit is wat ik heb begrepen: Omdat we ‘slechts’ zo’n 44.000 keer per seconde een ‘monster nemen’ van het doorlopende signaal, dan krijgen we automatisch een lichte blokgolf als uitgangssignaal. Daar laten we de DAC rekenen/vertalen om er een vloeiend uitgangssignaal van te maken. Dat signaal turen we dan naar de voorversterker. Et voilà, we hebben muziek!
Maar, hoe goed/duur/exquisiete de digitaal naar analoog conversie ook is, je kunt tóch blijven horen dat de bron ‘in het digitale domein ligt’. Anno 2024 komt dicht is de buurt van de klank van puur analoge bronnen (Tape/LP)…, maar dus nét niet. En de kracht/emotie/beleving zit nou juist voor het grootste gedeelte in het stukje dat we digitaal ‘net niet kunnen vangen’. Het gaat tot nog toe verloren.
Mijn ervaring is dat het verlagen/vermijden van Jitter, dé weg is naar ‘analoog’. Maar die jitter wordt nu juist geïntroduceerd door de toegepaste conversie techniek. En hier zit nou juist het geheim van de Pure DSD DAC!
Wat doen we: Wiskundig gezien gaan we ‘intra poleren’. Ook wordt het formaat gewijzigd van 16bit PCM naar een 1-bit formaat, maar dat laat ik hier om Jip en Janneke redenen maar achterwege. Jip en Janneke gaan 'gewoon' tussen twee bestaande PCM meet punten wat extra of nieuwe ‘meet puntjes’ berekenen. En nu zomaar een paar nieuwe puntjes. Nee, heel….héél veel nieuwe puntjes. Zoveel als de reken capaciteit van je PC dit toelaat.
Eindresultaat van dit rekenwerk is dat we nu zoveel ‘punten’ hebben uitgerekend dat het trekken van een denkbeeldige lijn over deze punten niet meer fout kan gaan, want de punten liggen tegen elkaar aan. We hoeven niet meer ‘in te beelden’. Dit in tegenstelling tot het originele PCM waar we moeten gaan ‘verzinnen’ (de DAC) hoe we van punt A naar punt B moeten gaan.
Dit is precies zoals we dat uit onze kleuterjaren kennen. Want wie herinnert zich niet dat we (kleur-) plaat krijgen met punten en cijfertjes. Bedoeling is dat we de cijfertjes oplopend met elkaar verbinden. Dat doende komt er een ‘tekening’ onder vandaan. Voor je het weet heb je een Smurf getekend (zie bijlage). Bij DSD is deze 'magie' geheel verdwenen, want er staan zoveel punten op….dat er niets meer te raden valt. Je Smurf is feitelijk al getekend.
De DSD techniek stelt ons dan dus in staat om de twee problemen op te lossen: Jitter en de D/A conversie zelf. Want de AC hoeft niet meer te vertalen! Neen, hij hoeft nu nog slechts ‘stroom te bepalen’ die we dan vervolgens op de uitgang van de DSD DAC zetten. Ergo, de DAC is een stroomregelaar geworden.
Weliswaar kwam in de demo de ‘sprong’ die deze DSD conversie techniek maakt, niet geheel uit de voeten. Maar, ik hoorde weldegelijk dat het een meer analoog karakter had (lees: niet zo ‘hard’ aan de oren).
Maar dan nu het nadeel: je moet zelf noch al wat gaan klussen met je digi files, want we hebben die nieuwe meetpuntjes nodig voor DSD. Daarvoor het je dan een conversie programma nodig. Je kunt het aanschaffen, maar je kunt ook gratis gebruik maken. Enkel dan wel telkens voor slechts een half uurtje. Daarnaast hebt je een veel rekenkracht nodig. Rekenkracht die mijn (toch niet magere) laptop niet heeft.
Zou ik een digi freak zijn, dan was dat allemaal géén issue voor mij. Maar ik ben audio freak en muziekliefhebber, maar zeker geen digi freak. Ergo, ik zoek iets dat vanuit zichzelf werkt, zoals de DAC’s nu. Ik wil niet eerst de keuken moeten om mijn songs te moeten bereiden vooraleer ik ze kan opdienen.
Ik besluit dan ook met de gedachte dat er veel potentie zit in deze DSD techniek, maar voor de gewone hifi consument, zeg ik: laat ons rustig wachten op het moment dat DSD streaming de standaard wordt. Het advies aan onze digi-freaks is echter om deze techniek van de Pure DSD DAC toch eens serieus nader te bekijken. Zet een bak koffie, en ga naar ‘het DSD DAC topic’ van George waar je alle informatie kunt vinden (DSD DAC Topic- 34 blz.)!
Ik wil George bedanken voor zijn genomen moeite om een verre reis naar ons Limburgse land te maken en ons zijn onderhoudende en leerzame DSD techniek avond voor te kunnen schotelen. Verder wens ik George succes bij verder door ontwikkelen van dit concept tot een commercieel product.
(Verslag van Frank Brekelmans)