* Frank Brekelmans
Is er nog een plaatsje vrij in de zaal?
Interesse voor vinyl lijkt er zeker te zijn want de opkomst deze avond is erg goed. In de orde van: ‘Is er ergens nog een stoeltje vrij?’ En een prettige bijkomstigheid van vele zieltjes is dat de akoestiek positief wordt beïnvloed. Tevens was voor de audio set een sofa geplaatst, en direct voor de luidsprekers een tapijtje geplaatst. Een reden dus waarom het deze avond nog verre van ideaal klonk maar zeker een stuk beter dan bij onze laatste demo avond in juli.
Deze Phono versterker shootout komt mij als geroepen, want ik ben sinds een klein jaartje trotse eigenaar van een eerste draaitafel. Een licht gemodificeerde vintage Sony PS2250 direct drive met PUA1500S arm, en een Denon DL110 element. Daarnaast ben in bezit van twee verschillende phono versterkers. Tevreden over beiden, maar blijf zoekende.
Nu zou Roger Poulussen deze demo hebben willen geven, ware het niet dat onze prima ballerina kort voor de demo door zijn rug is gegaan en nu thuis recupereert. Sterkte Roger. De stand-in’s voor Roger zijn Sebastiaan van de Laar en spring in het veld assistent/fotographer, Roy Brezinsky.
?
Aansturing? Centraal staat een degelijke set bestaande uit:
- AMR AM-777 geïntegreerde hybride versterker,
- Roksan Radius platenspeler met externe voeding en een mooi Nagaoka MP-500 MM element.
- Klipsch RP-8000F luidsprekers met Sonore Audio universal loudspeaker harmonizers.
Sebastiaan neemt het woord tot zich, en licht kort de bovenstaande apparatuur toe. Tevens legt hij uit hoe de shootout zal plaats vinden De aanpak is dezelfde als enige tijd geleden met de luidsprekerkabel shoot-out. Sebastiaan speelt een nummer van een LP, en spelen we datzelfde stuk een tweede keer op een andere phono versterker. Dan volgt feedback over onze bevindingen. Vervolgens een ander stuk muziek via de tweede phono versterker, om deze vervolgens weer te vergelijken met een derde phono versterker. Ergo, plaatje 1 op A en B., en plaatje 2 op B en C. Enzovoort.
!
Welke phono versterkers worden ons voorgeschoteld?
- Analogis Easy Phono; low budget MM versterker van 35 euro.
- Shiit Mani; Budget MM/MC versterker van zo’n 150 euro.
- Rega Fono Mini 2AD; Budget MM versterker.
- OMTE RIAA PreAmp; MM/MC versterker van zo’n 250 euro
- ifi iPhono2; MM versterker van zo’n 600 euro
- High End zelfbouw van Eric Sol, gebaseerd op een QUAD pre, van om en nabij 300 euro.
- Ampearl Fidelity; MM buizen versterker uit de Oekraine van zo’n 750 euro.
- Musical Fidelity M1Vnl; MM/MC versterker van zo’n 1000 euro
- Pass Pearl 1 clone gebouwd door Roger Poulussen; MM/MC versterker beginnend bij zo’n 1600 euro afhankelijk van uitvoering.
Roger gaf in zijn ‘instructies’ aan dat er verschillende phono versterker opbouw variaties bestaan. Te weten;
- Passief RC; een combinatie van weerstand en condensator.
- Actief RC; combinatie van weerstand, condensator en een opamp of ander versterkend onderdeel.
- LCR; combinatie van een weerstand, condensator en een spoel. Lijkt het meest op de manier hoe een master LP gesneden wordt.
- DSP; digitale signaal verwerking.
Mij zegt het niet zoveel. Ik ben meer benieuwd naar de praktijk. Sebastiaan en Roy, let the shoot-out begin!
O
De Analogis Easy Phono in vergelijk met de Shiit Mani:
Tja, de Analogis Easy Phono versterker is een phono versterker. En daar houdt het feitelijk op. Weinig tot geen diepte, blijft aan de speaker plakken, en klinkt vrij schel. Nu komt de versterker wel nieuw uit de doos en is dus niet ingespeeld! Enige verbetering zou men dan ook mogen verwachten, maar vergeleken met de Shiit Mani is de Analogis toch een klasse minder. Dat verschil wordt niet goed gemaakt door inspelen. Ergo, voor 35 euro kunnen we een plaatje luisteren. Ideaal voor en vintage setje bijvoorbeeld. Maar vanaf 150 euro kun je beginnen te denken aan ‘genieten’. Want de Shiit klinkt niet verkeerd. Hij komt losser van de luidspreker, is iets ruimtelijker en een stukje natuurlijker. Ergo, de Shiit geeft een instap klankt. Niet om over naar huis te schrijven, maar in perspectief gezien, gewoon goed.
De Shiit Mani versus de Rega Fono:
Maar het kan ook anders, in een strijd zonder verliezers. Beide versterkers hebben een totaal ander karakter. Op het eerste gehoor klinkt de Rega een stuk volwassener, meer ruimtelijkheid ook. Maar al snel blijkt dat we ‘leven’ missen en details minder duidelijk zijn vergeleken met de Shiit. Waar je voorkeur naar uitgaat is een kwestie van smaak. Ik kies voor de Shiit, die mij neutraler overkomt, en meer levendig is. Maar de Rega klinkt grootser en kan in de juiste set wel eens een zeer muzikale voltreffer zijn.
O
Rega Fono versus OMTE Pre:
Hier merk ik duidelijk verschil. De OMTE versterker is, vergeleken met de Rega, een stuk homogener, komt duidelijk losser van de luidspreker en speelt weer een stuk levendiger.
Anders gezegd, hij klinkt een klasse beter. Details worden goed weergegeven, redelijk ruimtelijk, in balans. Gewoon goed. Bij deze versterker dacht ik: ‘De prestaties van alle vorige versterkers vond ik, naar mijn wensen, te min. Maar met deze OMTE Pre zou ik kunnen leven. Het leuke is dat deze versterker een van twee eigen pre's is. Ik zal ongetwijfeld onbewust met een ‘biased mind’ hebben geluisterd, maar toch een fijn constatering voor mij.
Dirk van den Broek, een ‘meneer Breem’ type, die onze vereniging in, ik meen 2011 heeft bezocht met zijn OMTE eindversterker heeft een technisch hoogstaande en neutrale phono versterker gemaakt. De voeding zou niets uitmaken volgens Dirk van de Broek, maar daar geloof ik de beste man niet helemaal in.
Dirk van den Broek versus Ifi iPhono2
We stappen over op de Ifi Phono2. Deze speelt op een hoger niveau dan de OMTE, maar is toch verre van perfect. Hij speelt weliswaar in een hogere klasse, maar hij klinkt t.o.v. de OMTE ‘gepushed’, wat onrustig, minder neutraal en wat rommeliger. Ik twijfel op dit moment waar ik voor zou kiezen.
Pauze!
O
Ifi iPhono2 versus DIY op basis oude Quad schakeling
De Ifi heeft wat kunnen opwarmen en klinkt nu lduidelijk ekkerder, met meer ruimte en diepte.
Of ben ik gek? Maakt niet uit, ik denk dat hij beter klinkt dan voor de pauze, punt. Zou nu niet meer twijfelen tussen de OMTE Pre en de Ifi. Maar de DIY dan? Deze klinkt wat ‘kaler’ dan de Ifi, details worden goed weergegeven, en er is minder laag dan bij de Ifi. Klinkt ‘Engels’, zo werd opgemerkt. Ik weet niet precies wat ik me daarbij moet voorstellen maar ik vind deze DIY lekker klinken. Ik houd van redelijk neutrale weergave, en de Ifi heeft meer eigen karakter.
DIY versus Ampearl Fidelity
Zoals gezegd; ik houdt van neutraal, egaal, saai? Eric kan zijn versterker dus aan mij slijten, zo dacht ik. Maar toen was het de beurt aan de Ampearl. Koud, tot redelijk koud, maar ‘Wow!’, een heerlijke sound. Mooi los van luidsprekers, in balans, rijk. Ben ik hier weer bevooroordeeld als buizenliefhebber? Ik weet het niet. Zou het ook met de LCR versterking wijze kunnen samenhangen? Een aparte buizen voeding en daarnaast een versterking gedeelte. Lijkt heel veel waar voor je geld te zijn. Maar je moet er wel wat voor doen aleer je hem in huis hebt. Wordt namelijk op klantorder gemaakt, ergens ver weg tegen de Russische grens aan.
O
Ampearl Fidelity versus MF M1Vnl.
De Ampearl Fidelity klinkt wat grootser dan de MF. Maar de MF laat meer detail horen t.o.v. de redelijk koude Ampearl. Twee duidelijk verschillende karakters, waarbij ik dacht aan: lijkt wel anaoog versus digitaal. De Musical Fidelity klinkt een beetje klinisch, neutraal en geeft details zeer goed weer, maar de Ampearl maakt duidelijk meer muziek. Maar een echt oordeel vellen is wat moeilijker vanwege het verschil in volume bij het wederhoren van het stuk muziek.
Musical Fidelity M1Vnl versus de Pass kloon.
Hier kan ik eigenlijk geen oordeel over geven omdat ik reeds een beetje moe ben geluisterd. En het spijt me, maar het vreselijk saaie muziekstuk (vraagt me niet welk stuk) waarmee gespeeld werd, leende zich voor mijn gevoel moeilijk voor een vergelijk. Jammer eigenlijk, want ben eigenlijk benieuw naar het kunnen van Rogers gekloonde versterker. Bij het tweede nummer durf ik te toch te stellen dat de Pass kloon niet evident beter klinkt dan de Musical Fidelity. Maar past op, de Pass kloon vraagt eigenlijk minimaal een half uurtje opwarmen. En die wordt hem hier niet gegeven.
O
Pass kloon versus de instap Shiit Mani versterker
Terug naar af. Platter en plakken aan de luidspreker. Maar zoals ik al zei: ik ben moe geluisterd. Het boeit niet meer want het is toch een vermoeiend bezichheid om op zo’n korte tijd, maar anderzijds toch ook wel een lange zit, zo vele phono versterker met elkaar te vergelijken. Een ding is mij wel duidelijk geworden. Individuele phono trappen kunnen op het internet her en der nogal eens geprezen, en kopers/bezitters willen daar dan ook een beetje mee pronken. Maar met al dat gehype, klinken deze versterkers niet automatisch beter dan qua prijs vergelijkbare ‘onbekendere’ phono versterkers. Daarnaast toch ook opmerken dat we feitelijk naar ‘koude apparaten’ hebben geluisterd. De een zal er gevoeliger voor zijn dan de ander. Zeker is in ieder geval dat de buizenversterkers wel wat langer opwarmen/aan staan om hun werkelijk kunnen te tonen. Maar ook de Ifi bijvoorbeeld, lijkt te profiteren van ‘opwarmen’. Na de pauze immers, leek deze een stukje volwassener te klinken. Hadden we de Analogis Easy Phono en de Pass kloon beiden een uurtje kunnen laten opwarmen, en dan deze twee met elkaar vergelijker. Interresant!
O
Eindconclusies
Al bij al ben ik wijzer geworden in die zin dat het mij duidelijk is dat we niet voor een briefkaart op de eerste rang kunnen zitten als gaat om phono versterkers. De kwaliteit lijkt min of meer evenredig aan de prijs te zijn. In mijn gehoorbeleving lijkt je vanaf zo’n 250 euro ( de versterker van Dirk van den Broek) voorzichtig te kunnen beginnen met genieten van je LP’s.
Maar wat nu de meest geschikte versterker is voor jou hangt natuurlijk af van de kwaliteit van je draaitafel, je arm, je element en bovenal je eigen oren en eigen interpretatie. Dus wellicht is in jou geval de Shiit of de Rega wel de meest geschikte versterker. Of misschien ben je erg verwend en waren alle phono trappen deze avond, te min voor jou ‘behoeftes’. Ieder zijn plezier.
Over een ding kunnen we het volgens mij wel eens zijn. Deze shootout was een zeer goed gepresenteerde en onderhoudende demo. Sebastiaan en Roy wil ik dan bedanken voor deze zeer leuke demo avond!
Frank Brekelmans
