De eerste Audioclub avond van 2019 en dit was er een om niet te vergeten. Laten we maar meteen met de deur in huis vallen; De gepresenteerde speakers waren iets heel bijzonders, in de goede zin van het woord.
Aequo Audio demonstreerde vanavond, in de eerste plaats, hun Stilla luidsprekers.
Dit model is gelanceerd op de hifi beurs in München in mei van dit jaar. Op diezelfde beurs stonden ze in 2016 al met hun eerste speaker, de Ensis.
De Stilla’s stonden opvallend ver uit elkaar in de ruimte mét een kleedje ervoor. Mensen die deze ruimte kennen weten al; Dat is teveel demping. Maar laten we het eerst eens even aanhoren.
Aequo Audio ontwerpt luidsprekers, en zeker de Stilla, met de filosofie dat ze in zoveel mogelijk scenario’s zo goed mogelijk presteren. En da’s een uitdaging, want we weten allemaal dat de ruimte de grootste vijand van de audiofiel is.
Om de speakers zo flexibel mogelijk te maken is gekozen voor een hybride ontwerp waarbij de woofer wordt aangestuurd door een N-core module. Tweeter en middentoner van dit 3-weg systeem mag je met je eigen versterker aansturen, die heeft dan dus een luizenleventje. Gevolg van dit ontwerp is dat er redelijk makkelijk te ‘spelen’ is met de afstelling van de woofer. DSP’s zijn de heren wars van, waar ik me prima in kan vinden, en dus is er gekozen voor een puur electronische aanpassing die zich aan de eindgebruiker presenteert in de vorm van twee kleine draaiknopjes. Met deze knopjes kun je de speaker afstemmen op de grootte van je ruimte en op de afstand tot de muur. Dit is dus in veel gevallen per speaker verschillend. Aequo noemt dit systeem “Adjustable Room and Placement Extension Control”, kortweg “ARPEC”.
Er is ook een volledig actieve uitvoering van de speaker waarbij per kast gebruik wordt gemaak van twee N-Core modules. Één voor de woofer en één voor hoog- en midden. De tweeter en middentoner spelen over het hele bereik in fase en op tijd. De konus van de midrange is wat dieper, daarom helt de speaker een tikkie naar achter om dat tijdverschil op te heffen.
Het luisteren is begonnen. We starten met een audiofiele klassieker, The Eagles’ “Hotel California”, zoals die staat op hun Hell Freezes Over live album.
https://youtu.be/BxZD2Lfeves
Het eerste wat opvalt is een wat warm, donker klankkarakter. Het stereobeeld van de speakers die geschat ruim drie meter uit elkaar staan is breed en netjes aaneengesloten, maar niet erg diep. Het laag is makkelijk volgbaar en muzikaal, maar overheerst waar ik zit (vooraan op plm. 2.5 meter afstand) wel. Het geluid komt niet erg los van de speakers, maar de set is dan ook nog koud.
De volgende track is Sara K’s “Me missin’ you”
https://youtu.be/R5AlIVnsfD8
In deze wat fellere Chesky opname komt naar voren hoe goed deze speaker hout kan weergeven. Het kleedje gaat weg, de stage komt naar voren, sustain wordt overtuigender. Het laag neigt nu wat tot gonzen, ook achterin de zaal. De ietwat geknepen boventonen in de opname van Sara K’s stem komen los en worden open nu het kleedje weg is.
Jennifer Warnes’ “Way down deep” wordt aangekondigd en de zaal zet zich al schrap: “ohjee, dat nummer heeft sowieso al veel laag”, wordt er achter me gezegd.
https://youtu.be/c_alN-IzNFM
En inderdaad, het laag is ronduit teveel. Even de muziek stop en spelen met het ARPEC systeem. Het publiek eist wat minder laag, en het publiek krijgt wat minder laag. Het verschil is belachelijk groot. Het laag overherest niet meer, de gons en boemerigheid zijn uit het laag en stemmen komen compleet los van de ‘achtergrond’. Voor de grap worden de instellingen nog even naar hun extremen gedraaid. De speaker gaat dan ineens dun klinken, stereobeeld wordt compleet links/rechts, totaal plat. Er lijkt een soort tegenfase te ontstaan. Ik vind het leuk dat deze knopjes ‘te ver’ gaan. Op die manier kun je als eindgebruiker goed proberen wat welk knopje nou precies doet, om vervolgens een zinniger instelling te kiezen. Het regelbereik is lekker groot.
Tussen de muziekjes door krijgen we steeds wat meer informatie voorgeschoteld over deze speaker. Zo is de kap/het front van de speaker gemaakt van gecomprimeerd schaapswol. Verwijderen kan niet, het is deel van de akoestische vormgeving. De hellingshoek van de hele kast is met één draaiknop op de achterste poot te veranderen. De speaker staat op drie spikes, ééntje achter, twee voor.
Van het laag naar het hoog toe is gekozen voor een steeds minder stijf materiaal. De tweeter is daarom een textieldome en de middentoner een mineraalgevulde PP unit. Weinig stijve materialen hebben een zelfdempende werking en gaan daardoor niet rinkelen en rammelen. Het is dan echter wel een kunst om ze efficient te houden en energiek te laten klinken. Daarom zet aequo in op een goeie ‘motor’, zoals ze het zelf noemen, waarmee ze natuurlijk het spoel/magneetdeel van de speaker bedoelen. Zij zien meer heil in het perfectioneren van dat deel van de speaker om hem snel en vervormingsarm te houden, dan in een dure materiaalkeuze. Dat betekent overigens niet dat er niet is nagedacht over het konusontwerp! De tweeter is een interessante combinatie van een dome met een ringradiator. Op de binnenste dome zit een kegel. Door die kegel loopt een carbon staafje dat ervoor zorgt dat de bewegingsvrijheid van de binnenste ‘ring’ van de tweeter beperkt blijft. Dit houdt de tweeter snel en rammelvrij. Waar ik normaal sceptisch ben over ringradiator tweeters met een kegel (mijn ergernis over die vermaledijde Scan Speak Revelator tweeter is wijdverspreid), durf ik hardop te zeggen dat dit één van de beste, zomogelijk de allerbeste ‘conventionele’ (niet ribbon/hoorn) tweeter is die ik ooit heb gehoord. Het ding presteert boven elke verwachting.
Chris Jones’ “Long after you’re gone” wordt ingezet.
https://youtu.be/Q3UNJorPbKg
Het diepe, ronde laag van deze typische Stockfisch opname wordt rond, soepel en volgbaar weergegeven. De stalen snaren hebben een overtuigende heesheid die je eigenlijk zelden hoort bij een conventionele tweeter. Stem is typisch Stockfisch, aan de felle kant, maar wordt helder weergegeven zonder lelijk puntig te worden. De set is, nu hij wakker is, de donkere ondertonen kwijt maar heeft er geen scherpte voor in de plaats gekregen.
Macy Gray’s “Lucy” laat horen hoeveel lucht er in deze set zit.
https://youtu.be/-3_Yl8-e3Xo
De ruimte achter de trompet is bijna voelbaar en de natuurlijke sustain van de ruimte waarin dit is opgenomen komt ons zaaltje in alsof we er live bij zijn. Het aanblazen van de trompet klinkt lekker dynamisch en met een zeer levendige attack. De ratelende contrabas klinkt bizar overtuigend, de speakers doen in het tijdsdomein merkbaar iets heel erg goed.
Next up: Gerardo Núñez & Ulf Wakenius’ track “Logos”
https://youtu.be/xw58mEFshZk
Dit zijn opnames die snel ‘door merg en been’ gaan maar ook dit gaat weer helemaal goed. Alle details blijven lekker los van elkaar, deze speakers weigeren een ‘brij’ te worden. Ook bij grote, dynamische klappen blijft het geheel onder controle en is elk detail volgbaar.
Het is Pauze.
De presentatie loopt tot dusverre soepel en is goed voorbereid. Er wordt uitgebreid en zinnig ingegaan op de vragen vanuit het publiek, zonder de tijd uit het oog te verliezen. De stemming is goed. Nieuwjaarswensen vliegen heen- en weer en de goeie presentatie betekent dat mensen zich vrij voelen om vragen te stellen. Leuk detail; Tijdens de presentatie wordt door presentator Ivo genoemd dat het design van de speakers zo klein mogelijk gehouden is omdat er in sommige huishoudens ook mannen of vrouwen zijn die minder met de audiohobby hebben. Het feit dat hier ‘mannen of vrouwen’ wordt genoemd maakt me blij. Ik vind het altijd moeilijk om te zien hoe het, zelfs in 2019, in de audiofiele wereld normaal lijkt om (achter hun rug om) over vrouwen te mopperen. Het is prima mogelijk om elkaars hobby, wat die ook is, te delen. Mijn ervaring door de jaren heen is dat vrouwen de verschillen veel beter horen dan mannen en veel eerder door hebben of een verandering in de audioset een goed of slecht idee is. Vanuit de zaal komen veel positieve geluiden over de speakers.
Na de pauze ben ik halverwege de zaal gaan zitten. In het midden van de zaal merken wat mensen op dat de aansluiting van het laag niet altijd even goed is. Ik heb dit zelf niet zo ervaren. Wel is het zo dat op ongeveer die plekken de zaal wat hol klinkt en er een gekke piek van rond de 150hz zit. Mijn spectrum analyzertje op de telefoon bevestigt dit vermoeden.
Tijdens Mussorgsky’s “Night on bald mountain” is merkbaar dat, verder naar achteren in de zaal, het hoog iets aan definitie inboet en iets minder afgerond klinkt.
https://youtu.be/UdVI4DyclnA
De volgende track is de eerste in hoge resolutie, in plaats van 44.1khz/16 bit.
Het gaat om Third World Love’s “Ain’t no thing”
https://youtu.be/VrzgY6eB_rw
De hogere resolutie laat horen tot wat voor vloeiende weergave deze speakers in staat zijn. Noten gaan soepel in elkaar over, vibraties en resonanties worden rond en transparant weergegeven. Het is jammer dat de heren niet altijd met deze resolutie draaien, de speakers zijn het waard!
Op dit punt in de avond besloot mijn pen, die ik al sinds September dagelijks gebruik, dat het een goed moment was om het laatste druppeltje inkt op het papier te rollen. Het tasje dat Remi altijd bij zich heeft bood uitkomst; Dank zij zijn pen kan ik deze review voortzetten. Remi, je bent ’n held, dank je wel!
Van Kari Bremnes & Rikard Wolff’s track “När Det Lider Mot Jul” is geen YouTube linkje, Wie Spotify wil gebruiken, mag hier klikken:
https://open.spotify.com/track/04RYww5SpTToYFl9Pv22y7
Deze opname is gedaan met de zanger en zangeres bovenop de microfoon. Het gevolg daarvan is wat ze het ‘proximity effect’ noemen. Stemmen klinken dan diep en ‘zwoel’. Deze opname wordt rond, vloeiend en muzikaal weergegeven zonder ongewenst gonzen, dreunen of resoneren. Goed kastontwerp!
Karin Baggili – Down Town
https://youtu.be/wik_AeNljNc
Hoewel niet iedereen het hier mee eens zal zijn, vind ik muziekkeuze positief opvallen. Hij is gevarieerd en op een enkel audiofiel cliché na zit ‘ie vol eerlijke, leuke opnames. Niet alleen maar audiofiel getingeltangel dus!
Avishai Cohen Trio’s “Beyond” is een typische moderne, ‘audiofiele’ jazz-opname waarin een wat zompig, dik aangezet laag zit
https://youtu.be/yNt8qXAbYwo
De speakers houden dit keurig onder controle zonder overheersend te gaan dreunen.
Na deze gigantische berg muziek en informatie kan ik eigenlijk niets noemenswaardig negatiefs zeggen over deze juwelen van speakers of over de rest van de set. Goedkoop is het allemaal niet, daarover dadelijk meer, maar het is wel een klassiek geval van ‘het kost wat, maar dan heb je ook wat’. Dit was, zomogelijk, de best klinkende set die ik in al die jaren ACL heb gehoord. Knap werk, heren! Vooral zo doorgaan!
Speakers: Aequo Audio Stilla Hybride €18.000,- per set
Eindversterkers: Caas Elysian 100 Monoblocks: £4.500,- per stuk
Deze monoblocks zijn 100 watt bij 8 ohm, en spelen hun eerste 20 watt in klasse A, zonder feedback.
We bleven ruim binnen het klasse A bereik gedurende deze avond, deels natuurlijk ook omdat deze bakbeesten elk alleen één tweeter en middentoner aan hoefden te sturen.
Preamp/Streamer/DAC-combo: Vermeer Two €22.000,-
Vermeer was voorheen Audio Aero. Er zit een schappelijker geprijsde Vermeer Three in de pipeline.
Over “Pipeline” gesproken; Ook Aequo timmert hard aan de weg! Ze hopen binnenkort bij ons terug te mogen komen met hun Aequo Audio Gladium. Een speaker die groter is dan de Stilla, helemaal passief, met een richtprijs van rond de 10.000 euro per paar. Ze zijn bijna af! Deze speakers benaderen zoveel mogelijk het geluid van de Stilla. De woofer is vrijwel identiek aan die van de Ensis, middentoner heeft minder koper (spoel), maar een slimmer ontworpen magneet voor het behalen van de gewenste snelheid. De tweeter is een compacte variant van de Stilla tweeter. Niet compacter om het budget te drukken, maar om de tweeter in het tijdsdomein vergelijkbaar te houden met de andere units.
Ergens ver aan de horizon zien we de Aequo Audio Diluvium. Het vlaggeschip dat eigenlijk een soort krachtoefening is. Kijken hoe ver ze kunnen gaan, kijken wat er nog allemaal te ontwikkelen valt als geld geen beperking is. Deze speakers gaan, als het een beetje mee zit, net onder de 70.000 euro per paar kosten en het ligt in de lijn der verwachtingen dat de markt voor deze speaker zich vooral in het Midden-Oosten en Azië zal bevinden. De Diluvium heeft een 11”, 10” en 8” woofer met elk een eigen ARPEC systeem. De woofers zijn alledrie actief.
Aequo audio heeft met de Stilla speakers en met deze demo ontzettend goed werk afgeleverd, het was een avond waar je bij had willen zijn! Geniet nog even (na) van de foto’s en tot volgende maand, wanneer we een demo van Mutrox Acoustics krijgen bij Poulissen Audio en Video in Roermond. Ook weer gaaf!
