Gast van deze avond : Martin van den Hoff, zie www.hsi-luidsprekers.nl
Martin bouwt en modificeert luidsprekers en versterkers. Deze avond gaat het alleen over luidsprekers. De versterker komt een volgende demo-avond aan bod. Over de ontwikkeling van hobby naar eigen bedrijf is van alles te lezen op genoemde website, waarop ook veel achtergrondinformatie te lezen valt en diverse projecten van Martin te zien zijn. Omdat op de website genoeg terug te vinden is over het wel en wee van zijn bedrijf richten we ons op de demo-avond zelf.
De avond bestond eigenlijk uit twee delen. In het eerste deel vertelde Martin heel boeiend vanuit welke invalshoek hij in de audiowereld terecht is gekomen. In dit deel ging hij ook nader in op een belangrijke insteek van zijn bedrijf HSI: luisteren en meten wat er gebeurt, analyseren van de metingen en kijken waar verbeterpotentieel zit.
In het tweede deel van de avond is geluisterd naar een aantal door de leden meegebrachte "verdachte" luidsprekersystemen, gevolgd door analyses middels metingen.
Martin begon met boeiend te vertellen over zijn begintijd, met name de uitdaging om goed klinkende en goed "versjouwbare" PA-luidsprekersystemen te bouwen. Het bleek dat gekochte luidsprekersystemen tegenvielen, met name m.b.t. de geluidskwaliteit. Al doende rees het vermoeden dat de meebewegende kasten voor een belangrijke negatieve bijdrage zorgden.
Daarom heeft Martin tussentijds gedegen onderzoek gedaan naar de invloed van kastbouw en kast/dempingsmaterialen. Dit heeft hij gedaan middels een luidsprekerkast met dubbel volume: de luidspreker zit in het midden en die straalt tegen het te testen materiaal aan. Bij een goede kastbouw c.q demping, meet je aan de voorzijde géén geluid meer. De door Martin getoonde grafieken staan op zijn website, bij tabblad "projecten".
De conclusie van de exercitie was:
- om kastgeluiden tegen te gaan onder de 300 Hertz is vooral van belang dat de kast wordt voorzien van werkzame "bracing": de meting laat zien dat de kast dan bijna tot rust komt en zelf nauwelijks meer geluid afgeeft.
- voor demping boven 300 Hertz is voornamelijk het juiste dempingsmateriaal van belang en de metingen (watervaldiagrammen, door Martin duidelijk uitgelegd) geven duidelijk aan dat vele mythes in de praktijk van nul nut zijn.
De lezer mag zelf zijn conclusies trekken op basis van de grafieken.
Gaandeweg trok dit verhaal héél erg lang, óók doordat Martin smakelijke verhalen uit die tijd kon vertellen. Daarom werd een pauze ingelast.
Na de pauze hebben we de zuiltjes van Mischa nader onder de loep genomen: eerst werd muziek gedraaid. De daarvoor ingezette luidsprekerzuilen bevatten een (goede) drieweg Pioneer luidsprekerset, door Mischa op het gehoor afgetuned. Deze moesten uiterlijk bij een TV-meubel passen. Het zijn dus niet primair voor Hifi ontworpen luidspreker zuilen. Omdat Martin zijn eigenbouw blauwe reus van een PPA-1200 eindversterker had meegenomen (met volop stabiel vermogen en "remote sensing" luidsprekerkabels), klonk dat nog helemaal niet verkeerd. Toch hoorden we nog wel iets verkeerd gaan: de leden constateerden met Martin samen een mogelijk overname probleem tussen hoog-midden en "geen homogeen geluid". Daarom werd één luidspreker aangesloten op de door Martin klaargezette meetset, waarna er in sneltreinvaart een aantal metingen op werd losgelaten:
- afspelen van ruis: vaak hoor je hier op basis van ervaring al een aantal eigenschappen van de luidspreker terugkomen, bv. een fel hoog Hier bleek inderdaad een wat nasaal geluid.
- een impedantiemeting: is de luidspreker "moeilijk" voor de versterker? Is de minimum impedantie bv. te laag? Ligt dat minimum in een voor de versterker "moeilijk" gebied? Martin voert de meting snel uit en verklaart meteen de grafieken m.b.t. risico's en (terug)hoorbare verschijnselen. Hier bleek dat het luidpsrekerfilter en zwak punt van deze luidsprekerset is.
- ook wordt een watervaldiagram gemaakt: hierop zie je terug of de luidsprekereenheden nog in orde zijn (bv. ingedroogde Ferrofluid in de tweeter, loszittende delen in de woofer) en in welke mate de luidspreker eenheden en de kast "uitklinken" en "meeklinken". Martin gaf als analyse dat de basluidspreker in het dubbele volume veel beter zou klinken.
- een looptijd diagram.
Het mooie van dit verhaal is dat Martin haarfijn analyseert wat er gebeurt, of dit eenvoudig te corrigeren/verbeteren is en in hoeverre inzet van financiën en moeite verantwoord is. Hij kan hiervan vooraf een uitstekende prognose maken.
De overall analyse van de luidsprekers van Mischa was dat er dermate veel zwakheden in zaten dat herbouw een oplossing zou zijn. Dit gaat Mischa te ver: hij is tevreden met de beperkte inzet van middelen en het resultaat wat dat heeft opgeleverd.
Zo'n analyse is daarna ook nog uitgevoerd voor Ron zijn Visaton luidsprekers en Hein's Wharfedales.
Ron zijn Visatons deden eigenlijk volgens de metingen niets verkeerd. Het is een goed toegepast ontwerp. Bij de luistersessie bleek dat bij het in deze grote ruimte en "veel dempende publiek" (niet in het minst door een gewichtig clubbestuur) de kleine luidsprekertjes het heel zwaar hadden: primair moest het volume omlaag omdat ze aanliepen en daarna hoorde je de grote mate van Doppler vervorming terug in de enorm bewegende mid-woofers.
Bij Hein zijn Wharfedales Triton 3's zag je in de metingen meteen terug dat de tweeters te onverzwakt werden ingezet (de impedantie was daar 4 Ohm) en dat de kwaliteit van die tweeters ook niet helemaal fris (meer) was. Dat verklaarde meteen ook het scherpe geluid.
Hoe ziet Martin zijn rol hierin?
Martin laat zich bij correcties en bouw leiden door de wens van de klant, objectieve metingen en het mogelijke klankpotentieel / -verbetering.
Hij hanteert het principe dat de klant luistert hoe het resultaat is geworden. Als Martin zelf niet achter de verhouding kosten en resultaat kan staan, laat hij de klant niet betalen voor de werkzaamheden. Dat is voor hem een principekwestie.
Omdat de materie zo interessant was, vloog de tijd om en was het 23:00 uur voor we het in de gaten hadden. Dit is een goed teken en maakt deze avonden ook zo leuk en leerzaam.
Als afsluiting beantwoordde Martin nog een aantal vragen. Hij beloofde graag een keer terug te komen, maar graag met wat "betere kwaliteit" leden-luidsprekers.
(Dat kan kloppen, want we hadden in overleg met Martin primair gezorgd voor "verdachte" luidsprekers, die hij goed kon analyseren met de metingen.)
We zijn na deze interessante avond zeer benieuwd naar een tweede sessie. Wellicht dat we die sessie dan in overleg meer kunnen richten op muziek, goede luidsprekers en Martins potentieel om daar nóg méér uit te halen.
Martin, bedankt voor deze superavond!
