Jos gaat los

Recensie audioavond demo versterker Hifi Akademie.

Vanavond is Jos Offermans te gast, die een demo geeft met zijn eigenbouw versterker.

Jos heeft om 20:00 alle apparatuur spelend opgesteld en hij begint met uitleg over zijn luidsprekers. Het zijn de modellen waarmee hij enige jaren geleden al een demoavond heeft gegeven, maar inmiddels verder doorontwikkeld. De Visaton luidsprekers zijn afwijkend opgesteld (het laag niet aan de zijkant maar aan de voorzijde) en daar zijn de filters op aangepast. Bij de Visaton fabriek zijn ze nagemeten en e.e.a. bleek correct te zijn geïmplementeerd. De doorontwikkeling bestaat er uit dat ze zijn voorzien van biwire aansluitingen, waarbij de basluidspreker ongefilterd wordt aangestuurd. Op die wijze zijn ze geschikt gemaakt voor aansluiting op Jos zijn versterker.

De rest van de aangesloten apparatuur bestaat uit een twee CD-spelers, een Marantz cd 14 en een Musical Fidelity XRay. Aan de zijkant staat nog een laptop (waarover later meer).

Hierna vertelt Jos het een en ander over zijn versterker.

Het is een ontwerp van Hifi Akademie http://hifiakademie.de/?id=7&si=MTM1NTY1ODUwMC4zODExfDg0LjI1LjMuOTR8IA , maar dan aangepast aan zijn eigen wensen.

Het betreft namelijk een uitgebreidere versie: een analoge voorversterker wordt gevolgd door een Analoog naar Digitaal converter (ADC), een digitale volumeregeling en een stereo eindversterker. Elk kanaal bestaat uit een Digitale Signaal Processor (verder afgekort tot DSP), gevolgd door twee klasse D eindversterkers van ieder 250 Watt. Van die twee eindversterkers per kanaal is er één aangesloten op de aansluiting van de  basluidspreker en de andere op de mid/hoog- aansluiting van zijn luidsprekers. In de DSP is voor beide kanalen het aanbevolen laag- resp. hoog-doorlaat filter geprogrammeerd. Daarmee beschikt deze versterker over 4 maal 250 Watt uitgangsvermogen van hoge kwaliteit. Van beide baskanalen zijn de eindversterkers rechtstreeks, zónder luidsprekerfilter, aangesloten op de basluidsprekers. (de filtering gebeurt in de DSP vóór de eindversterker!) Het geheel wordt gevoed vanuit een lineaire voeding met dikke ringkerntrafo’s en het oogt “met de motorkap open” van binnen erg netjes opgebouwd.

De aan/uitschakelaar en het infrarood-oog voor de afstandsbediening zijn onzichtbaar weggewerkt in beide ”voorpootjes”. Het front is voorzien van een blauw touchscreen display, waarmee de bronkeuzeselectie, kanaalgevoeligheid, balans, volume enz. zéér precies zijn in te stellen. Dit display is (ter wille van de ergonomie) licht hellend in de frontplaat ingebouwd en enige tijd na gebruik dimt het vanzelf. De frontplaat is naar Jos zijn wensen gefreesd uit een 4 cm dik blok aluminium en daarna rood geëloxeerd. De achterzijde is al even zorgvuldig uitgevoerd: lineaalstrak gemonteerde aansluitingen, op Pertinax board met de belettering erin uitgefreesd.

Het is een zéér fraaie, behoorlijk grote en zware versterker geworden, die in een catalogus niet zou misstaan!

Maar genoeg verteld: eerst maar eens luisteren!

Aan de hand van de volgende muziek werd geluisterd: 

We luisteren naar een uitgebalanceerd geluid, dat goed los van de luidsprekers komt en met een mooi geluidsbeeld. De versterker en luidsprekers hebben geen enkele moeite met de behoorlijk energie absorberende luisterruimte en spelen er op los alsof het een lieve lust is. Bij Katie is er nauwelijks last van slissende ss-en, terwijl het grote orkest bij de “Pastow Life Boat” imposant door de ruimte klinkt. Het nummer van Loreena klinkt mooi, maar duurt wat te lang. Maar ja, daar kan alléén Loreena iets aan doen!

Bij Secret Garden klinkt het in de nuances niet helemaal lekker, maar dat zit hem in de opname.

Na de pauze blijkt Hein een Powerpoint-presentatie te hebben klaargezet (is bijgevoegd).

De reden daarvoor is dat Jos in de DSP’s nu de optimale laag- respectievelijk hoogdoorlaat filters heeft geprogrammeerd, die de luidsprekers optimaal ondersteunen.

Maar als de luidsprekers in een bekende ruimte staan (zoals Jos zijn huiskamer of de demoruimte in Roermond), zou je akoestische invloeden óók kunnen compenseren middels programmeren van de DSP’s!

Om deze optie te onderzoeken heeft Jos hardware en software aangekocht.

Deze bestaan uit een meetmicrofoon met standaard, fantoomvoeding voor de microfoon, aansluitinterface met kabels voor aansluiting op Jos zijn laptop, “ATB PC” meetsoftware en een calibratie- eenheid voor de meetmicrofoon.

In het eerste deel van de presentatie werd uitgelegd hoe je betrouwbare akoestiekmetingen uitvoert, met welke instellingen en waarvoor die dienen.

De grafieken die dat oplevert werden getoond en geïnterpreteerd.

In het tweede deel van de presentatie werd nader ingegaan op de software die benodigd is om de DSP’s in te stellen en hoe je dat aanpakt. Ook het dilemma van over correctie en de gevolgen daarvan (detail- resp. ruimteverlies in het geluid) werd benoemd en uitgelegd.

Na het beantwoorden van de vragen door Jos en Hein zijn we aanbeland bij de tweede pauze. Vooraf werd aan de aanwezige leden een keuze voorgelegd m.b.t. wat men na de pauze wil zien:

1.      een akoestiekmeting live uitvoeren en de resulterende grafieken bekijken

2.      de resulterende grafieken bewerken door correctiefilters in de DSP software in te voeren (live bekeken tijdens het corrigeren)

3.      de correcties uploaden naar de DSP’s in de versterker en dat beluisteren.

Omdat op de middag voor de demoavond werd de zaal opgemeten (met de meetmicrofoon op de tweede luisterrij, separaat gemeten voor de plaats van de linker en rechter luidspreker, zonder publiek) en die grafieken werden opgeslagen, kon voor elke optie worden gekozen.

Gezien de resterende tijd besloten de aanwezige leden tot optie 2 en 3.

Na de pauze werden de grafieken geladen in de software (“DSP-Modul”) en ging de demo van start. Uitgangspunten waren de ’s middags gemeten grafieken van de akoestiek in de luisterruimte van de plaats van de linker luidspreker (zie de printscreens in de presentatie).

Eerst werden de laagdoorlaat resp. hoogdoorlaat die het scheidingsfilter van de luidspreker vormen, ingevoerd. Dat zorgt ervoor dat de luispreker eenheden optimaal hun werk kunnen doen met een “theoretisch vlakke” frequentiekarakteristiek.

Daarna werden enkele pieken en dalen in de grafiek (die worden veroorzaakt door de akoestiek van de demoruimte) aanschouwelijk gecorrigeerd: er werd bv. gekozen voor een parametrisch filter (voor uitleg zie de presentatie) met om te beginnen een Q factor van 5 en een lift of dip van 6 dB. Hierdoor zie je op de ingevoerde frequentie een duidelijk zichtbare piek/dal verschijnen, die midden in de te corrigeren bult moet vallen. Als het niet in het midden valt, kan je de frequentie iets corrigeren totdat dat wel zo is. Vervolgens verlaag je de Q factor zodat de correctie breder wordt en de hele ongerechtigheid (bult of dip)  precies wordt omvat. Daarna vergroot je het level van de correctie totdat de bult naar wens “weg” is. Deze werkwijze was voor de clubleden voorzien van uitleg live op het presentatiescherm te volgen.

Zo zijn diverse correcties ingevoerd en geüpload naar de DSP’s.

Helaas bleek door een misverstand voor de rechter DSP alles verkeerd om te zijn ingevoerd. Omdat het inmiddels ruim voorbij 22:30 uur was, ontbrak de tijd om dat nog te corrigeren. Daarom kon uiteindelijk nog wel naar muziek worden geluisterd, maar zonder de ingebrachte correcties.

Het was een interessante avond met complimenten voor Jos: zijn zelf gebouwde apparatuur ziet er erg goed uit en klinkt voortreffelijk!