Hoe muziek klinkt in uw kamer is onder andere afhankelijk van de kwaliteit van de luidsprekers en de akoestiek van uw kamer. Je kunt een installatie van honderdduizend euro neerzetten, maar als de akoestiek niet goed is zullen we nooit horen waartoe de apparatuur werkelijk in staat is. Je kunt natuurlijk jouw luisterruimte aanpassen met eierdozen, gordijnen, vloerkleden, dempingspanelen enz. , maar deze aanpassingen hebben vaak een lage WAF-factor en de vraag blijft dan ook nog of deze aanpassingen de juiste zijn voor het optimaliseren van je geluid. Akoestiek is een moeilijke wetenschap. Een andere oplossing is dan gebruik te maken van roomcorrection om de invloed van de akoestiek op de geluidskwaliteit te elimineren.
Firma’s die zich met roomcorrection bezig houden zijn bijvoorbeeld Lyngdorf en Dirac. Lyngdorf is binnen de audioclub een paar maanden geleden aan de beurt geweest middels een overtuigende demonstratie van Jack Akkermans van Hifi Maastricht en Mark Huinder van Solostatic. Het verslag hiervan is terug te lezen op onze site. Vanavond krijgen we een demonstratie van Dirac. Dit is een Zweedse firma, wiens software gebruikt wordt in onder andere bioscopen om de klank aldaar te verbeteren.
Dirac software is ingebouwd in versterkers van diverse merken audioapparatuur (vanavond van Arcam) en de bijbehorende instelling/meet software is beschikbaar voor Windows en Mac OS X.
Gasten vanavond zijn Rob Hullekens van de firma Audiac en Dennis van Duppen van Van Duppen Audio. Audiac importeert al 35 jaar een aantal zeer gerenommeerde merken op het gebied van geïntegreerde muzieksystemen, hifi en home Cinema. Merken : o.a. Arcam, Audio Research, Mcintosch, Sonus Faber, Transparant. Zie ook hun site www.audiac.nl .
Dennis van Duppen runt een mooie winkel in het centrum van Venlo, Spoorstraat 42. Hier vind je oplossingen op het gebied van streaming audio, hifi en ook hometheater. Merken o.a. Arcam, Naim, Meridian, Rega, Grado, Sonus Faber, maar ook Van Duppen Loudspeakers. Website www.van-duppen.nl .
Rob en Dennis hebben voor ons een mooie set klaargezet :
- Arcam SR 250 (een stereo receiver met Dirac, 3.499 Euro)
- Sonus Faber Olympica III (luidsprekers, vanaf 5.349 Euro per stuk)
- Arcam CDS 27 (een CD/SACD speler met streaming, 999 Euro)
- Arcam UDP 411 (een universele CD/DVD/SACD/BluRay speler en audio/videostreaming, 1499 Euro)
Alles was op audiogebied (dus uitgezonderd HDMI) bekabeld met Transparent Cables. Arcam SR 250 , een 2 kanaals av-receiver, 2 keer 120 Watt voor muziek en video. G-klasse, werkt het eerste gedeelte van het vermogen in klasse A, vervolgens in klasse AB. Het apparaat kan ook ingezet worden als streamer en het is uitgerust met Dirac Live voor ruimtecorrecties. Het is ook voorzien van Internet radio en een Phono ingang. Een echte alleskunner dus.
De Arcam CDS 27 biedt naast CD en SACD playback ook de mogelijkheid om digitale muziekfiles af te spelen. In de meest gangbare formats FLAC, WAV, AAC, AIFF, OGG, MP3, WMA en zelfs DSD. De Arcam UDP 411 is een ware multiplayer die ,naast alle gebruikelijke discs, DVD , BluRay 3D, CD en SACD, ook uitstekend overweg kan met het streamen van muziek- en videobestanden.
Sonus Faber Olympica 3 luidsprekers : door de Italiaanse afwerking met esdoorn, walnoot en leer straalt de chique er van af ; een 3 weg “basreflex” luidspreker. Door het gebruik van een Sandwich-Membraan wordt een klankmatige naadloze overgang van de basspeaker met de middentoner verkregen. Afmetingen 111 bij 40 bij 51. Het is een gewichtige speaker met zijn 88 kilogram.
Transparent Cable levert voedingskabels en audio-, video- en digitale kabels op verschillende prijsniveaus, met upgrademogelijkheid en de eigenschap dat elke kabel op lengte geoptimaliseerd wordt. Alle kabels worden met de hand gemaakt .
Ik moet eerlijk zeggen dat ik met veel plezier naar deze installatie geluisterd heb en ik was niet de enige: er klonken gedurende de avond veel positieve geluiden. Zonder Dirac ruimtecorrectie klonk het al prima, met werden toch wat andere accenten gelegd met de kenmerken zoals ik ze zojuist al benoemd heb. Het is geen aardverschuiving, maar ruimtelijkheid, stemmen, overallbeeld worden mijn inziens toch een factor beter. Ongelofelijk wat er voor een vol geluid uit de Sonus Fabers komt met een diep, heerlijk laag, terwijl de afmetingen van de Olympica 3’s toch nog binnen de proporties blijven. Dat zegt ook iets over de aansturing. Dat het geluid prima was bleek ook nog uit het feit dat veel leden tot het allerlaatst bleven luisteren.
Het aanpassen van een ruimte met roomcorrection blijft een persoonlijke zaak. Ik zelf heb er thuis behoorlijk baat bij. Als je een akoestische moeilijke luisterruimte hebt, kun je altijd eens uitproberen wat roomcorrection in jouw kamer teweeg brengt. Vroeger was er sprake van behoorlijke nadelen (verlies van emotie, een “vlak” geluid), maar daar is vanavond niets van gebleken, ook niet tijdens het periodiek heen en weer schakelen tussen het normale geluid en het geluid met Dirac-correctie. Waarschijnlijk wordt het plezier naar het luisteren naar muziek daardoor een stuk vergroot, geef het vooral een kans !
Tenslotte een woord van dank voor Rob en Dennis voor hun inzet en kennis : we zijn weer wat meer te weten komen in zake het fenomeen roomcorrection !
Zoals hierboven reeds vernoemd is het de bedoeling dat de Dirac ruimtecorrectie gedemonstreerd wordt middels een computer en de Arcam SR 250, die het gecorrigeerde geluid dan afgeeft aan de Sonus Fabers.
Als start van de avond liet Rob vanaf BluRay disc een nummer horen van de laatste cd/elpee van David Gilmour om te wennen aan het geluid van de installatie, nu dus nog zonder Dirac inregeling.
Vervolgens kregen we met behulp van een beamer aanschouwelijk onderwijs over het instellen van Dirac door Dennis, aangevuld door Rob: alles werd duidelijk uitgelegd.
Wart doet Dirac? Dirac meet de akoestische eigenschappen van de ruimte, maakt dat zichtbaar voor aanpassing/bijregeling en rekent het resultaat voor elk kanaal om naar een compenserende instelling voor de versterker. Door de compensatie vóóraf is het mogelijk om een optimaal, neutraal klinkend geluid te verkrijgen wat vooraf is gecompenseerd voor negatieve ruimte-eigenschappen. Maar hoe doe je dat?
Allereerst wordt middels een meetmicrofoon op een aantal door de software aangegeven plaatsen de ruimte ingemeten. Na het uitvoeren van enkele instellingen gebeurt dit met de Dirac software, vanavond vanaf een laptop. De meetresultaten worden na de meting getoond op het laptopscherm, in de vorm van een representatieve frequentie karakteristiek voor de luisterruimte. Dit bestand wordt opgeslagen op de laptop, waarna je eigenlijk eindeloos met de instellingen kan spelen om het geluid naar jouw oren/wens te optimaliseren. Middels het handmatig toevoegen van punten in de grafiek kan je de karakteristiek aanpassen en kan je accenten leggen en/of ongewenste ruimte-eigenschappen compenseren. De zo verkregen data (akoestische informatie over de luisterruimte) is het uitgangspunt voor de uiteindelijke versterkerinstellingen en dat wordt vervolgens naar de serverfarm van Dirac in Zweden doorgestuurd. Daarna komt al vrij snel een informatiepakket terug naar de laptop. Vervolgens wordt dit bestand van de laptop via de router doorgestuurd naar de Arcam 250 om daarna het resultaat te kunnen beluisteren. De hele procedure (meten t/m databestand naar de versterker sturen) duurt pakweg 30 minuten, afhankelijk van de wensen en het aantal te meten / in te stellen kanalen. De versterker wordt opnieuw opgestart om de nieuwe instellingen te laden en daarna kan je meteen van het resultaat genieten met jouw favoriete muziek!
Na deze uitleg werd het hierboven beschrevene meteen toegepast in onze luisterruimte, waarbij vooral het zitgedeelte ingemeten werd (in de instellingen werd gekozen voor een brede sweetspot die een stuk of 8 stoelen beslaat). Dit onder deskundige begeleiding van Rob en Dennis. Alles was heel duidelijk te volgen via de beamer. Er verscheen uiteindelijk een aangepaste frequentiecurve op het scherm, die bijna niet meer werd aangepast. De data werden vervolgens doorgestuurd naar de Arcam 250.
Daarna werd opnieuw geluisterd naar David Gilmour via BluRay: Ik bespeur hier hetzelfde effect als bij mij thuis via mijn Lyngdorf (mijn eigen ruimte is gecorrigeerd voor een L-vormige kamer en een wat “hardere” akoestiek:: een beter stereobeeld, grotere ruimtelijkheid, grotere sweet-spot, dieper laag, stemmen klinken duidelijker, het linker kanaal (naast een muur) wordt even luid als het rechter; hier kan ook nog wel eens wat verschil in zitten.
De avond werd voor de rest gevuld met het luisteren naar muziek, met de mogelijkheid vragen te stellen na een paar nummers. Geluisterd werd naar :
- David Gilmour:5 AM
- Daid Gilmour:And Then
- Joaz:Assassin
- Gregory Porter:Be Good
- Antonio Carlos Jobim:The Girl From Ipanema
- Fourplay:101 Eastbound
- Kraftwerk:Radioactivity
- Nils Lofgren:Keith Don’t Go
- Roger Waters:Three Wishes
- Marcus Miller, George Duke & Lee Ritenour:The Panther (Album Version) middels video
- Toto:
- While My Guitar Gentle Weeps middels video
- Hooverphonic:Sad Song (Live Album)
- Hooverphonic:Eden
- Ljijana Buttler:Ne Kuni Me, Ne Ruzi Me Majko
- Pink Floyd:Another Brick In The Wall
